महोत्तरी / महोत्तरी सहितका मिथिला क्षेत्रमा
आज शनिबार गुरु पूर्णिमा पर्व मनाइँदै छ । असार पूर्णिमाका दिन आज गायत्री, दीक्षा, वेद मन्त्र
सुनाउने र शिक्षा दिने गुरुजनप्रति सम्मान भाव प्रकट गरी गुरुपूर्णिमा पर्व
मनाइँदै गरिएको हो । पर्वमा गुरुप्रति कृतज्ञता व्यक्त गर्दै नयाँ बस्त्रआभूषण
फेराउने र मिष्टान्न भोजन गुरुलाई गराउने मैथिल परम्परा छ ।
पर्वविशेषले मिथिलाक्षेत्रमा आज बजारु चहलपहल पनि ह्वात्तै
बढाएको छ । गुरुका लागि बस्त्र, मिष्टान्न परिकार
र फलपूmल किन्नेको भीडले अन्य बेला दिउँसो जम्ने यहाँका बजार आज बिहानै भरिभराउ
देखिएका छन् । खासमा धार्मिक मठमा त पर्वका अवसरमा प्रवचन र गुरुपूजासहितका
कार्यक्रम नै आयोजन गरिएको देखिँदो छ ।
संस्कृत भाषामा ‘गु’ को अर्थ अन्धकार र
‘रु’ भन्नाले प्रकाश बुझिन्छ । ज्ञानरुपी प्रकाशले अज्ञानरुपी अन्धकारको नाश गराउने
व्यक्तिलाई गुरु भनिने तन्त्रशास्त्र र धर्मशास्त्रमा उल्लेख गरिएको हुँदा पूर्वीय
परम्परामा यस पर्वको महत्व निकै रहेको महोत्तरीको मटिहानीस्थित राजकीय संस्कृत
माध्यमिक विद्यालयका प्रधानाध्यापक ईश्वरी पौडेल बताउछन् ।
अज्ञानता रुपी अन्धकारको नाश गरी जीवनमा ज्ञानको ज्योति
दिने, फैलाउने व्यक्तिलाई नै गुरु भनिन्छ । यस्ता गुरुलाई पूर्वीय दर्शन र
शास्त्रले बह्मा, विष्णु र
महेश्वरसहितका त्रिदेवका रुपमा मानेको मटिहानीकै याज्ञबल्क्य लक्ष्मीनारायण
संस्कृत क्याम्पस (विद्यापीठ) का नेपाली साहित्यका उपप्राध्यापक ध्रुव राय बताउछन्
।
“गुरुबह्मा गुरुर्विष्णु गुरुर्देवो महेश्वरः।
गुरुः साक्षात् परबह्मा तस्मै श्रीगुरवे नमः।।”
विभिन्न शास्त्रमा गुरुलाई त्रिदेव मानिएको यो प्रसङ्ग पनि
उपप्राध्यापक रायले स्मरण गरेका छन् । पूर्वीय दर्शन परम्पराका स्थापित धर्मग्रन्थ
वेद, पुराण, उपनिषद, रामायण र महाभारतसहित महाकाव्यका रचयिता महर्षि कृष्ण द्वैपायन (वेदब्यास) को
जन्म दिन असार पूर्णिमा नै मानिएको हुँदा उहाँप्रतिको सम्मान भावबाट नै हिन्दू परम्परामा यो पर्वको परम्परा बसेको राय बताउछन्
।
माता–पिताजस्तै गुरुलाई
पनि देवता समान मानेर ‘आचार्यदेवो भव’ भनिने हिन्दू वैदिक परम्परा छ । पर्वले गुरुप्रति अहोेभाव (कृतज्ञता) व्यक्त
गर्न सिकाएको पाका मैथिल बताउँछन् । पर्वले श्रेष्ठजनको सम्मान गर्ने शिष्टता र
नैतिक आचरण एवं कृतज्ञता भाव बढाउने हुँदा पर्वले सामाजिक, सांस्कृतिक र
पारम्परिक दायित्व र यसको महत्व अझ उजेल्याउने (उज्यालो बनाउने) बर्दिवास जनता
बहुमुखी क्याम्पसका प्राचार्य तोपबहादुर ठकुरीको भनाइ छ ।
