गुलरिया— बर्दिया जिल्लामा युरिया मलको चरम अभाव भएपछि किसानहरू गम्भीर संकटमा परेका छन्। धानमा आवश्यक समयमा मल हाल्न नपाएका किसानका खेतमा बाली पहेँलिँदै जान थालेको छ।
गुलरिया नगरपालिका वडा नं. ३ का किसान बाबुराम यादव युरिया मल खोज्दै दिनभर भौतारिए। उनी कुनै पनि सहकारीको सदस्य नभएकाले मल पाउनबाट बञ्चित भए। “सहकारीको सदस्य नभइकन मल दिँदैनन्, पहिले त सजिलै पाइन्थ्यो, अहिले त भात खान पनि नपाइने जस्तो भयो,” यादवले गुनासो गरे।
सरकारले अनुदानमा दिइने मल सहकारीमार्फत मात्रै वितरण गर्ने नीति अपनाएपछि सदस्यता नभएका किसानहरूलाई मल प्राप्त हुन सकेको छैन। सहकारी संस्थामा समेत मलको मात्रा अत्यन्त कम भएको जनाइएको छ।
कल्पतरु कृष्णसार कृषि सहकारी संस्था, गुलरिया३ का अध्यक्ष चिन्तामणी कंडेलका अनुसार, एक बिगाहा खेत हुने किसानलाई पाँच केजीसम्म मात्र युरिया वितरण गरिएको छ। “हामीसँग मल नै थोरै छ, त्यसैले किसानहरूलाई आवश्यक मात्रामा दिन सकिएको छैन,” उनले भने।
एकीकृत कृषि तथा पशुपंक्षी विकास कार्यालय, बर्दियाका प्रमुख सागर ढकालका अनुसार जिल्लामा वार्षिक १२ हजार मेट्रिक टन युरिया, ७ हजार मेट्रिक टन डिएपी र १ हजार मेट्रिक टन पोटासको माग हुन्छ। तर आवश्यकताका तुलनामा आधा मात्र मल उपलब्ध हुँदै आएको छ।
“यस वर्ष रासायनिक मलको अभाव अत्यन्तै गम्भीर छ। यसले धान उत्पादनमा असर पर्न सक्छ,” ढकालले बताए। तर कति प्रतिशतले उत्पादन घट्छ भन्ने अहिले नै अनुमान गर्न नसकिने उनको भनाइ छ।
गत वर्षसम्म किसानहरूले भारतको सीमावर्ती बजारबाट मल खरिद गर्ने गरेका थिए। तर यसपालि भारतीय बजारमै पनि मल नपाइएपछि उनीहरू थप मारमा परेका छन्। एक किसानले नाम उल्लेख नगर्ने सर्तमा बताए, “पहिले त भारतबाट लुकिछिपी मल ल्याएर प्रयोग गर्थ्यौँ, तर अहिले त्यहाँ पनि पाइँदैन। रोपाइँमा थोरै डिएपी हालेका थियौँ, युरिया त हाल्नै पाएका छैनौँ।”
मल नपाएर खेतमा धान पहेँलो हुँदै जान थालेको छ। सिचाइ अभावको समस्या झेलिरहेका किसानहरू अब मल अभावको पीडासमेत भोग्न बाध्य भएका छन्। कृषि विज्ञहरूका अनुसार, पर्याप्त मल नपर्दा बालीको उत्पादनमा उल्लेखनीय गिरावट आउन सक्नेछ।
