बिपी कोइराला मेमोरियल क्यान्सर अस्पताल, भरतपुरमा उपचाररत एक बिरामीले डाक्टरले सिफारिस गरेको प्रेस्किप्सन लिएर फार्मेसी पुगे। प्रेस्किप्सनमा केही औषधिहरूका साथमा धेरै संख्यामा मल्टिभिटामिन र फुड सप्लिमेन्टहरू थिए। जब फार्मेसीले सबै सामग्रीको मूल्य जोडे, रकम ४८ हजार रुपैयाँ पुग्यो — जुन बिरामीका लागि अत्यन्तै ठूलो बोझ थियो, जसले घर फर्किने भाडासमेत जुटाउन सकेन।
फार्मेसी सञ्चालकले ती बिरामीलाई सहुलियत दिँदै हाललाई एक महिनाको मात्र औषधि लैजान सुझाए र आवश्यक परेमा पठाइदिने आश्वासन दिए। फार्मेसी सञ्चालकले कुरा गर्दै क्यान्सर अस्पतालका केही डाक्टरहरू औषधिभन्दा बढी फुड सप्लिमेन्ट सिफारिस गर्ने गरेको खुलासा गरे।
यी सप्लिमेन्टहरूमा अधिकांश नेपाल न्युट्रास्युटिकल्स प्रालिका हुने गरेको आरोप लागिरहेको छ — जुन कम्पनी वीरगञ्जमा कालोबजारीको अभियोगमा मुछिएको छ। प्रहरीका अनुसार, सोही कम्पनीका प्रतिनिधिहरूले भारतबाट सस्तोमा ल्याइएका सप्लिमेन्टमा कृत्रिम रूपमा मूल्य बढाएर बजारमा पठाउने गर्थे।
गत असार १५ गते प्रहरीले वीरगञ्जबाट करिब २५ लाख रुपैयाँ बराबरका सप्लिमेन्टहरू बरामद गरेको थियो। यस क्रममा दुई व्यक्ति पक्राउ परे, जबकि प्रमुख अभियुक्त वीरेन्द्रकुमार पटेल फरार छन्। तर, चितवनका धेरै फार्मेसीहरू अझै पनि पटेलकै उत्पादन बिक्री गरिरहेका छन्।
फार्मेसी सञ्चालकहरूका अनुसार, उच्च मुनाफा र डाक्टरलाई दिइने कमिसनकै कारण त्यही ब्रान्डका सप्लिमेन्टहरू सिफारिस भइरहेका छन्। क्यान्सर अस्पताल नजिकका मात्र होइन, अन्य क्षेत्रका फार्मेसीहरूमा पनि यिनको खुलेआम व्यापार भइरहेको छ।
क्यान्सर अस्पतालका उपनिर्देशक डा. उमेश नेपालले डाक्टरहरूले अनावश्यक रूपमा फुड सप्लिमेन्ट सिफारिस गर्ने गुनासा बारम्बार आउने बताए। 'धनीले त किन्न सक्छन्, तर गरिब बिरामीलाई अप्ठेरो पर्छ,' उनले भने। कहिलेकाहीं प्रेस्किप्सन लिएर बिरामी स्वयं प्रशासनमा पुग्ने गर्छन्, र अनावश्यक औषधि भेटिएमा उनीहरूले नै नाम काटेर दिने गरेको उनले जानकारी दिए।
डा. नेपालका अनुसार, कहिलेकाहीं डाक्टरको सिफारिसबिना नै फार्मेसीले थप सप्लिमेन्ट बेच्ने गरेको पनि पाइएको छ। केही फार्मेसीले डाक्टरले सिफारिस गरेभन्दा बढी औषधि बेचेको भेटिएपछि कारबाहीका लागि जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा पत्र लेखिएको उनले बताए।
भरतपुर अस्पतालले २०७९ कात्तिकमै दर्ता नभएका मल्टिभिटामिन र न्युट्रास्युटिकल्स सिफारिसमा रोक लगाएको थियो। तर, निर्णयको पालना नभई डाक्टरहरू यस्ता फुड सप्लिमेन्ट सिफारिस गर्नमै व्यस्त छन्।
यी सप्लिमेन्टहरू कृषि मन्त्रालय अन्तर्गतको खाद्य प्रविधि तथा गुण नियन्त्रण विभागमा मात्र दर्ता भएर बजारमा आउँछन्। तर स्वास्थ्य मन्त्रालयले यस्ता सामग्री डाक्टरको सिफारिस योग्य हुन नहुने भन्दै नियमनको अधिकार माग गरिरहेको छ। यसले यस्ता उत्पादनहरूको प्रयोग, वितरण र सिफारिस सम्बन्धी नियमनमा अन्योल बढाइरहेको छ।
